Ponovo radi najstarija knjižara “Geca Kon”
Renoviranu knjižaru “Geca Kon” u Knez Mihajlovoj ulici u centru Beograda danas je svečano otvorilo JP Službeni glasnik kojem ona pripada.– piše Novinska agencija Beta
Knjižara koja nosi ime najstarijeg srpskog izdavača prvi put je otvorena 1901. godine, kada je Geca Kon (1873-1941) objavljivao po više od 200 naslova.
“Govorimo o velikom izdavaču, knjižaru i meceni, kod koga su najveći srpski književnici našli svoje mesto, zaštitu i prostor da izdaju svoju prvu knjigu”, kazala je Direktorka JP Službeni glasnik Jelena Trivan i navela da je želja da se tu i sada okupljaju književnici.
U knjižari “Geca Kon” prodavaće se knjige svih izdavača, a uredjen je i muzejski deo gde su izložene lične stvari njenog nekadašnjeg vlasnika.
Najavljena je i edicija “Geca Kon”, s knjigama o njegovom životu, i štampanje starih, zaboravljenih izdanja.
Osim po velikoj izdavačkoj delatnosti, Geca Kon je bio poznat po velikoj novčanoj podršci književnicima i svim vrednijim kulturnim institucijama. Osnovao je Geca 5. novembra 1933. godine “Akademiju sedam umetnosti”, kao novčanu nagradu, koja se dodeljivala svake godine jednom književniku ili umetniku.
Veliki deo sredstava uložio je u popularisanje dela domaćih pisaca kroz biblioteke “Naša knjiga“, “Zlatna knjiga“, “Srpski narod u 19. veku“, kao i kroz one vezane za školsku lektiru. O njegovom dobročinstvu svedoči i književnik Božidar Kovačević:
“Od svoje zarade on je više nego iko pomagao domaću književnost. Piscima čije knjige nisu najbolje išle davao je pristojne honorare, kao i siromašnim, da bi mogli nesmetano, oslobađajući se napornog novinarskog rada, da ostvare zamišljena književna dela.
Pesniku Dragoljubu Filipoviću za patriotsku zbirku “Kosovski božuri”, Kon je nekoliko puta platio honorar da bi ga materijalno pomogao jer je, stvarno, živeo u velikoj oskudici“.
Po nemačkoj okupaciji Srbije 1941, uprkos brojnim upozorenjima i dojavama od strane prijatelja i poznanika, Geca Kon odbija da napusti Srbiju. Šestog aprila sa porodicom beži iz Beograda u Vrnjačku banju, gde je ubrzo uhapšen; prvo biva zatočen u Beogradu, pa potom u Beču.
Gecu Kona i njegovu porodicu u.io je nemački okupator 1941. godine. Mesto Gecinog stradanja nije poznato. Pretpostavlja se da je streljan u bečkom zatvoru ili pri kasnijem isleđenju u Gracu.
Jedino je njegov drugi zet, Leopold Hercog izbegao streljanje; svi ostali članovi porodice: žena Lujza Vajs, ćerke Elvira i Malvina, zet Franjo Bah, kao i dva unuka, streljani su kod mesta Jabuka blizu Pančeva u jesen 1941. godine.
Celokupna imovina im je zaplenjena: kuće u Dobračinoj 30 i Sremskoj 4, dva stana u ulici Strahinjića Bana, knjižara i jedna radnja u Knez Mihajlovoj, kao i plac na Dedinju (gde će posle rata ministar Jovan Veselinov podići vilu, u koju će se kasnije useliti bivši predsednik Slobodan Milošević).
Najvredniji deo knjižnog fonda prenesen je u Nacionalnu biblioteku u Beču.
Izdavačku kuću je 1942. godine preuzelo nemačko preduzeće Jugoistok (Südost), koje je okupator koristio za širenje političke propagande. Posle oslobođenja, 14. decembra 1944. godine, preduzeće je pretvoreno u Izdavačko preduzeće Prosveta.
Zahvaljujući knjižnom fondu od preko pet hiljada izdatih naslova iz svih oblasti ljudskog stvaralaštva, Geca Kon je još uvek prisutan na tržištu knjiga.
Vivstars.com Foto: Google, Arhiva
